რა არის შრომითი ურთიერთობა?
შრომითი ურთიერთობა წარმოადგენს სამართლებრივ კავშირს დამსაქმებელსა და დასაქმებულს შორის.საქართველოს შრომის კოდექსის მიხედვით, შრომითი ურთიერთობა ეს არის შრომის ორგანიზაციული მოწესრიგების პირობებში დასაქმებულის მიერ დამსაქმებლისათვის სამუშაოს შესრულება ანაზღაურების სანაცვლოდ.სამწუხაროდ,დღევანდელ რეალობაში სამსახურიდან გათავისუფლება ძალზე აქტუალური და მტკივნეული საკითხია.ეს პროცესი ხშირად უკავშირდება ფსიქოლოგიურ სტრესს, ფინანსურ არასტაბილურობას... სტატისტიკური მონაცემებით,საქართველოში საკმაოდ გავრცელებულია პრაქტიკა, როდესაც დამსაქმებელს სურს დასაქმებულის გათავისუფლება, თუმცა სწორედ დასაქმებულს აწერინებს განცხადებას გათავისუფლების შესახებ, მიუხედავად იმისა, რომ რეალურად გათავისუფლების ინიციატორი დამსაქმებელია. ცხადია, ეს პრაქტიკა პრობლემურია რამდენიმე მიზეზით:პირველ რიგში,ეს არღვევს დასაქმებულის უფლებებს,სხვა მხრივ კი,ამგვარი ქმედება შეიძლება ჩაითვალოს იძულებად და თუ დასაქმებული დაამტკიცებს, რომ განცხადება დაწერა ზეწოლის ქვეშ, სასამართლომ შეიძლება ეს ქმედება იძულებად აღიაროს და ბათილად ცნოს. ყოველივე ზემოაღნიშნულ პრაქტიკაზე დაყრდნობით,მნიშვნელოვანია, რომ შრომითი ურთიერთობის შეწყვეტა მოხდეს პატივისცემაზე დაფუძნებული პროცესის ფარგლებში, სადაც ორივე მხარის უფლებები და ღირსება დაცულია.
რა ხდება იმ შემთხვევაში, როცა გათავისუფლება ხდება დამსაქმებლის ინიციატივით?
მნიშვნელოვანია დაცული იყოს ყველა ის პროცედურა,რაც კანონითაა გაწერილი და უკავშირდება შრომითი ურთიერთობის შეწყვეტის საკითხს.შრომის კოდექსის გათვალისწინებით, დამსაქმებელი ვალდებულია გააფრთხილოს დასაქმებული შრომითი ურთიერთობის შეწყვეტის შესახებ არანაკლებ 30 კალენდარული დღით ადრე.იმ შემთხვევაში,თუ ასეთი გაფრთხილება არ მოხდა, დასაქმებულს დამატებით ეკუთვნის 1 თვის კომპენსაცია.დამსაქმებელს შეუძლია 3 კალენდარული დღით ადრე გააფრთხილოს დასაქმებული, მაგრამ ამ შემთხვევაში უნდა გადასცეს კომპენსაცია არანაკლებ 2 თვის ანაზღაურების ოდენობით. მნიშვნელოვანია დამსაქმებლის მხრიდან გათავისუფლებისგან გავმიჯნოთ უშუალოდ დასაქმებულის პირადი სურვილისა და ქცევის საფუძველზე დამდგარი შედეგი,რა დროსაც კომპენსაცია არ ინიშნება,თუ სახეზეა:
დასაქმებულის მიერ ვალდებულების უხეში დარღვევა,
შრომითი ხელშეკრულების ვადის გასვლა,
დასაქმებულის პირადი განცხადება,
მხარეთა შეთანხმება; დასაქმებულის უფლებები:
დასაქმებულს უფლება აქვს გათავისუფლების შესახებ შეტყობინების მიღებიდან 30 დღის ვადაში მოითხოვოს წერილობითი დასაბუთება, თუ რა საფუძვლით შეუწყდა მას შრომითი ხელშეკრულება.
დამსაქმებელი ვალდებულია 7 დღის ვადაში წერილობით დაასაბუთოს გათავისუფლების საფუძველი.
თუ დამსაქმებელი არ დაასაბუთებს გათავისუფლების საფუძველს, დასაქმებულს უფლება აქვს 30 დღის ვადაში სასამართლოში გაასაჩივროს გადაწყვეტილება.
რა სამართლებრივი შედეგები დგება,თუ დასაქმებულმა სასამართლოში დავა მოიგო?
თუ სასამართლო ბათილად ცნობს გათავისუფლების შესახებ გადაწყვეტილებას, დამსაქმებელი ვალდებულია იგი აღადგინოს პირვანდელ სამუშაო ადგილზე; ან უზრუნველყოს ტოლფასი სამუშაოთი;ან გადაუხადოს კომპენსაცია სასამართლოს მიერ განსაზღვრული ოდენობით.
სტატიაზე მუშაობდა ,,ქართული სამართლის აკადემიის" სტაჟიორი -ია ფისაძე.